Türk su ürünleri sektöründe son yıllarda üretimi ve ihracatı hızla artan Türk somonunda 2035 yılına kadar ihracatın 1 milyar doların üzerine taşınması hedefleniyor.
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, Türk somonunda hasatların temmuz ayında bittiğini, hasat edilen Türk somonlarının taze ve dondurulmuş olarak yıl sonuna kadar tamamının satılacağını öngördüklerini dile getirdi. Kızıltan, “Türk somonu ihracatı 2025 yılı sonunda 500 milyon doları aşacak. En geç 2035 yılına kadar 1 milyar doların üzerinde bir Türk somonu geliri olacak Türkiye’nin” diye konuştu.
Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği’nin Ocak-Haziran 2025 verilerine göre Türkiye’nin su ürünleri ihracatı, 2025 yılının ilk yarısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4 artışla 974 milyon dolara ulaştı.
Aynı dönemde miktar bazında ihracat ise yüzde 13 düşüşle 132 bin 500 bin ton olarak gerçekleşti.
İhracatın lideri levrek, ihracat artış rekortmeni Türk somonu
Su ürünleri ihracatının lideri konumundaki levrekte yılın ilk yarısında yüzde 10 artışla 303 milyon dolar, çipurada yüzde 8 artışla 273,7 milyon dolar ihracat yapılırken Türk somonu, aynı dönemde yüzde 17 artışla 217 milyon dolar döviz getirisi sağladı. Türk somonu bu performansıyla 2025 yılının ilk yarısında sektörün ihracat artış rekortmeni oldu. Türk somonunu 65 milyon dolarla alabalık, 18,5 milyon dolarla orkinos ve 12,7 milyon dolarla kaya levreği ihracatı takip etti.
Yılın ilk yarısında 78 ülkedeki sofralara su ürünlerini gönderen sektörün ihracatında Rusya Federasyonu ilk sırada yer alırken bu ülkeyi İtalya, Hollanda, Yunanistan ve İngiltere izledi.
Sektörün ihracat performansını değerlendiren Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, geçen yıla göre daha iyi bir noktada olduklarını, tonaj açısından gerilemeye rağmen fiyatların ortalama yüzde 20 artması nedeniyle döviz girdisinin yükselmeye devam ettiğini dile getirdi.
İhracat fiyatlarının artmasında rakip ülkelerdeki üretimin gerilemesi ve Türk su ürünleri sektörünün katma değeri yüksek, işlenmiş ürünlere yoğunlaşmasının etkili olduğunu bildiren Kızıltan, sektörün 2025 sonu için hedeflediği 2 milyar dolarlık ihracat rakamını yakalayacağına inandıklarını belirtti.
Türkiye’de yaklaşık 2000 balık çiftliği bulunduğunu, binlerce ailenin geçimini sağladığı bu sektörün sürdürülebilir olması için çaba gösterdiklerini ifade eden Kızıltan, Akdeniz balıklarının lezzetli olması nedeniyle dünya çapında giderek daha fazla talep gördüğüne işaret etti.
Türk somonu rekorlara devam ediyor
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verdiği desteklerin de ihracat performansında etkili olduğunu kaydeden Kızıltan, “Özellikle yatırımcıların önünün açılması, yeni potansiyel alanların belirlenmesi ve bu potansiyel alanların gerçekten üretim yapacak olan, yatırımcı olan kişilere tahsis edilmesi çok önemli. Bu yüzden artık yatırımcılarımız daha bir güvenle bakabiliyor geleceğe. Şu anda Ege’de yeni potansiyel alanlar açılmıyor. Dolayısıyla buradaki üreticilerimiz iklim değişikliğinden, havaların ısınmasından dolayı bir takım levrek üretimini Karadeniz’e kaydırıyorlar. Karadeniz’de hala büyük bir potansiyel olduğunu düşünüyoruz.” dedi.
Karadeniz’in Türkiye’nin su ürünleri ihracatına katkısını hızla artırdığını, bunda Türk somonunun önemli etkisinin bulunduğuna işaret eden Kızıltan, bu balıkta 2019 yılında 29 milyon dolar olan ihracatın yaklaşık 17 kat artışla geçen yıl 498 milyon dolara yükseldiğine dikkat çekti.
Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin’de sahil bandında kurulan çiftliklerde yılın ilk yarısında 32 bin ton Türk somonu üretildiğini aktaran Kızıltan, şöyle konuştu: “Türk somonunda hasatlar temmuz ayında bitti. Bu balığın ve dondurulmuş olan ürünlerin yıl sonuna kadar tamamının satılacağını öngörüyoruz. Bunun da yaklaşık 500-600 milyon dolar Karadeniz’deki üreticilerimize ihracat geliri olarak yansıyacağını öngörüyoruz. Türk somonu dediğimiz aslında alabalığın bir türü. Alabalığın belli bir süre iç sularda yetiştirilerek 400 gramdan sonraki boyutlarda Karadeniz’e indirilerek tuzlu suya geçişi ve oradan da 3-4 kiloya kadar büyütülmesi anlamına gelen bir üretim prosesi. Burada pazar imkanları geniş. Balığın bir süre sonra tamamının fileto yapılması veya işlenmesi sonucunda birçok yeni pazara ulaşılacağını öngörüyoruz. Karadeniz’de özellikle bu konularda yapılacak yatırımlarla 2032 yılına, en geç 2035 yılına kadar 1 milyar doların üzerinde bir Türk somonu geliri olacak Türkiye’nin.”
Kızıltan, yılın ilk yarısında toplam 217 milyon dolarlık Türk somonunu ihracatının yaklaşık 151 milyon dolarlık bölümünün Rusya Federasyonu’na yapıldığını, bu ülkeyi Belarus ve Japonya’nın izlediğini de sözlerine ekledi.
